TAHKİM ANLAŞMASI NEDİR?

Tahkim anlaşması, tarafların aralarındaki olası anlaşmazlıkları mahkemeye gitmek yerine tahkim yoluyla çözmeyi kabul ettiklerini belirten bir sözleşmedir. Bu anlaşma, ticari ilişkilerde sıkça kullanılır ve taraflara daha hızlı ve esnek bir çözüm yolu sunar.

Tahkim Anlaşmasının Temel Özellikleri

1. Gönüllülük Esası: Tahkim anlaşması, tarafların özgür iradeleriyle yapılır. Yani, kimse tahkim anlaşması yapmaya zorlanamaz.

2. Bağımsız Hakemler: Anlaşmazlığı çözecek kişiler, tarafların birlikte seçtiği bağımsız hakemler veya hakem heyetidir.

3. Bağlayıcılık: Hakemlerin verdiği karar (tahkim kararı), mahkeme kararı gibi bağlayıcıdır ve genellikle temyiz edilemez.

4. Esneklik: Taraflar, tahkim sürecinin nasıl işleyeceğini (örneğin, uygulanacak kurallar, hakemlerin sayısı, çözüm süresi gibi) kendileri belirleyebilir.

5. Bağımsızlık: Tahkim anlaşmasının geçerliliği esas sözleşmenin geçerliliğine bağlı değildir. Esas sözleşme geçerli olsa bile tahkim anlaşmasının geçerliliğini koruması mümkündür.

Tahkim Anlaşması Nasıl Yapılır?

Tahkim anlaşması genellikle iki şekilde yapılır:

1. Sözleşmeye Tahkim Şartı Eklemek: Taraflar, bir ticari sözleşme yaparken, anlaşmazlıkların tahkim yoluyla çözüleceğini belirten bir madde ekler. Örneğin: 

   “Bu sözleşmeden doğabilecek her türlü anlaşmazlık, [...Tahkim Kurumu] veya ... kurallarına göre tahkim yoluyla çözülecektir.”

2. Ayrı Bir Tahkim Sözleşmesi Yapmak: Taraflar, herhangi bir anlaşmazlık durumunda tahkime başvuracaklarını belirten bağımsız bir sözleşme imzalayabilir.

Tahkim Anlaşmasının Avantajları

Tahkim anlaşması yapmanın birçok avantajı vardır:

1. Hızlı Çözüm: Mahkemelerde yıllar sürebilecek bir dava, tahkimde genellikle çok daha kısa sürede sonuçlanır.

2. Gizlilik: Tahkim süreci gizlidir ve tarafların ticari sırları korunur. Mahkeme süreçlerinde ise davalar genellikle kamuya açıktır.

3. Uzman Hakemler: Hakemler, tarafların anlaşmazlık konusuna hakim kişilerden seçilebilir. Örneğin, bir inşaat anlaşmazlığında inşaat uzmanı bir hakem tercih edilebilir.

4. Uluslararası Uygunluk: Tahkim, uluslararası ticarette sıkça kullanılır ve farklı ülkelerden taraflar arasında etkili bir çözüm yöntemi sunar.

Hukukçu Olmayanlar İçin Basit Bir Örnek

Diyelim ki bir Türk şirketi, bir Alman şirketiyle ticari bir sözleşme yaptı. Taraflar, olası bir anlaşmazlık durumunda mahkemeye gitmek yerine tahkim yolunu tercih etmek istiyor. Bu nedenle, sözleşmelerine şu şekilde bir tahkim şartı ekliyorlar:

"Bu sözleşmeden doğabilecek tüm anlaşmazlıklar, İstanbul Tahkim Merkezi (ISTAC) kurallarına ve ... kanununa göre tahkim yoluyla çözülecektir."

Bu durumda, taraflar arasında bir anlaşmazlık çıkarsa mahkeme yerine İstanbul Tahkim Merkezi devreye girer ve hakemler sorunu çözer.

Tahkim Anlaşmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Tahkim Yeri: Tahkimin hangi ülkede veya şehirde yapılacağı belirtilmelidir.

2. Uygulanacak Kurallar: Hangi tahkim kurallarının geçerli olacağı açıkça yazılmalıdır (örneğin, ICC, ISTAC, UNCITRAL gibi).

3. Hakem Sayısı: Hakemlerin sayısı (tek hakem mi, üç hakem mi) ve nasıl seçileceği belirtilmelidir.

4. Dil: Tahkim sürecinin hangi dilde yürütüleceği belirtilmelidir.

5. Uygulanacak hukuk açıkça belirtilmelidir. Usul için farklı esas için farklı devlet kanunlarının uygulanması da tercih edilebilir.

Sonuç

Tahkim anlaşması, tarafların anlaşmazlıklarını hızlı, gizli ve uzman kişiler aracılığıyla çözmek için tercih ettikleri bir yöntemdir. Bu anlaşma, özellikle uluslararası ticarette büyük kolaylık sağlar. Ancak, tahkim anlaşması yaparken dikkatli bir şekilde hazırlanmalı ve detaylar açıkça belirtilmelidir.

Av. Selcen BAYÜN