SORUŞTURMA, YENİDOĞAN ÇETESİ, MASUMİYET KARİNESİ
- Selcen B.
- 24 Mar
- 4 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 2 gün önce
Ceza soruşturması, bir suçun işlendiğine dair şüphenin ortaya çıkmasıyla başlayan, delillerin toplanarak suçun aydınlatılmaya çalışıldığı ve failin tespit edildiği bir süreçtir. Türk Ceza Hukuku'nda bu süreç, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) başta olmak üzere diğer mevzuatlar çerçevesinde düzenlenmiştir. Aşağıda ceza soruşturması dönemine ilişkin temel hukuki düzenlemeler maddeler halinde sunulmaktadır:
1. Soruşturma ve Kovuşturma Ayrımı
Ceza Muhakemesi Kanunu'na (CMK) göre ceza muhakemesi iki aşamadan oluşur: Soruşturma ve Kovuşturma.
Soruşturma, suç işlendiği şüphesi ile başlar ve iddianamenin kabul edilmesiyle son bulur. Bu aşamada, şüpheli hakkında yeterli delil toplanır.
Kovuşturma ise iddianamenin kabul edilmesinden itibaren başlar ve mahkeme aşamasını içerir.
2. Cumhuriyet Savcısının Rolü
CMK m. 160 uyarınca, Cumhuriyet savcısı suç işlendiğini öğrenir öğrenmez, şüphelinin lehine ve aleyhine olan tüm delilleri toplayarak maddi gerçeği ortaya çıkarmak için soruşturma başlatmak zorundadır.
Cumhuriyet savcısı, kamu davası açmaya yeterli delil bulamazsa kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verir (CMK m. 172).
3. Delil Toplama Yetkisi
Soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı, kolluk kuvvetleri aracılığıyla delil toplama yetkisine sahiptir.
CMK m. 161 uyarınca, savcı doğrudan kolluk amirlerine emir verebilir ve delillerin toplanmasını isteyebilir.
Ayrıca, savcı gerek görürse hakim kararıyla gizli soruşturma tedbirlerine başvurabilir (örneğin, telefon dinleme, gizli kamera kayıtları).
4. Şüphelinin Hakları
CMK m. 147'ye göre şüpheli, gözaltına alınması veya sorgulanması sırasında bir dizi hakka sahiptir:
o Yakınlarına haber verilmesi,
o Bir avukat bulundurma ve avukat isteme hakkı,
o Susma hakkı ve bu hakkın kullanılması halinde aleyhinde bir sonuç doğmaması.
Şüpheli, gerekirse adli yardımdan faydalanarak ücretsiz avukat talep edebilir (CMK m. 150).
5. Koruma Tedbirleri
Soruşturma sürecinde suçun aydınlatılması için koruma tedbirlerine başvurulabilir:
o Gözaltı
Cumhuriyet savcısının talebi üzerine şüpheli 24 saat gözaltında tutulabilir (CMK m. 91).
o Tutuklama
Kuvvetli suç şüphesi ve kaçma veya delilleri karartma ihtimali varsa, sulh ceza hakimi kararı ile şüpheli tutuklanabilir (CMK m. 100).
o Arama ve El Koyma
Delillerin toplanabilmesi için şüphelinin evinde, iş yerinde veya üzerinde arama yapılabilir, delillere el konulabilir (CMK m. 116-134).
6. Delillerin Değerlendirilmesi ve Hukuka Aykırı Deliller
Soruşturma sürecinde elde edilen deliller, hukuka uygun bir şekilde toplanmalıdır.
CMK m. 206/2 ve m. 217 uyarınca, hukuka aykırı olarak elde edilen deliller, yargılamada kullanılamaz.
Bu düzenleme, Anayasa'nın m. 38/6 maddesinde de yer almakta olup, delillerin toplanmasında temel hakların korunması esas alınır.
7. İddianamenin Hazırlanması
Soruşturma süreci sonunda yeterli delil bulunursa, Cumhuriyet savcısı tarafından bir iddianame düzenlenir.
İddianame, suçun unsurlarını ve delilleri içerir; ayrıca hangi suç tipine dayanılarak dava açıldığını belirtir (CMK m. 170).
İddianamenin kabulü, mahkemenin soruşturma aşamasının sona erdiğini ve kovuşturmanın başladığını ilan eder.
8. Soruşturmanın Sonuçlanması
Soruşturma aşaması şu şekillerde sonuçlanabilir:
o Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı: Yeterli delil bulunamaması veya suçun unsurlarının oluşmaması durumunda savcı tarafından verilir.
o İddianamenin Kabulü: Suçun işlendiğine dair yeterli delil bulunduğunda dava açılır ve kovuşturma aşamasına geçilir.
Yenidoğan çetesi soruşturması, Türkiye'de özel hastanelerde yapılan ciddi ihlallerin ve suistimallerin ortaya çıkarıldığı büyük bir sağlık skandalı olarak gündeme geldi. Soruşturmanın ilerleyişine dair önemli adımlar şu şekilde sıralanabilir:
1. Suç Örgütü Yapısı: Yenidoğan çetesi, özel hastanelerin yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde yer alan bebekler üzerinden haksız kazanç sağlamak amacıyla bir suç örgütü kurdu. Bu örgüt, hastane yoğun bakımlarını kiralayarak işletti ve doktorlar yerine hemşirelerin sağlık hizmeti sunduğu tespit edildi ( https://www.ntv.com.tr/turkiye/yenidogan-cetesi-sorusturmasi-18-ayda-neler-yasandi,_Fgqd3mE4EuXj9pOQ_URdw),
2. Bebek Ölümleri: Soruşturma kapsamında 10 bebeğin yoğun bakımda ihmaller sonucunda hayatını kaybettiği belirlendi. Bu ölümlerden sorumlu doktorlar ve hastane yönetimlerine yönelik cezai soruşturmalar başlatıldı.
.
3. Sahte Kimlik ve Görevlendirmeler: Şüphelilerin, sahte doktor kimlikleri ile hasta kabul ettiği ve yoğun bakımdaki hastaların uygun olmayan şekilde sevk edildiği tespit edildi. Bebeklerin hayatını kaybetmesinde bu ihmallerin rol oynadığı vurgulandı.
4. Adli Süreç: Bakırköy Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianamede 47 kişi şüpheli, 19 hastane ve sağlık kuruluşu ise mali sorumlu olarak yer aldı. Suçun mağdurları arasında hayatını kaybeden bebekler de bulunuyor.
5. Hastane Kapatmaları: Soruşturma kapsamında 10 özel hastanenin ruhsatı iptal edildi. Bu hastaneler, gerekli sağlık koşullarını sağlamadıkları ve ihmaller sonucu bebek ölümlerine sebebiyet verdikleri gerekçesiyle kapatıldı.
6. İddianamede İstenen Cezalar: İddianamede istenen cezalar
“İddianamede, ölen 10 bebek "maktul", 5 kişi "müşteki", Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) İstanbul İl Müdürlüğü "suçtan zarar gören", 19 hastane ve sağlık şirketi "malen sorumlu", 47 kişi de "şüpheli" olarak yer aldı. Doktor şüpheli Fırat Sarı'nın elebaşısı olduğu suç örgütünün sevk ve idaresini doktor şüpheli İlker Gönen ile 112 Acil Çağrı Merkezi ambulans şoförü Gıyasettin Mert Özdemir'in yaptığı belirtilen iddianamede, suç örgütünün esas amacının işletmesini devir aldıkları yenidoğan yoğun bakım ünitelerinin 112 sevk sistemini bertaraf ederek doluluğunu sağlamak, hastaların basamaklarıyla oynama yaparak SGK'den üst sınırdan ödeme almak olduğu aktarıldı.
İddianamede, şüpheliler Fırat Sarı ve İlker Gönen'in 10 kez "kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi", "nitelikli dolandırıcılık", "suç işlemek amacıyla örgüt kurma" ve 11 kez uygulanmak üzere "resmi belgede sahtecilik" suçlarından toplamda 177 yıl 6 aydan 582 yıl 9'ar aya kadar hapisle cezalandırılmaları talep edildi. Şüpheli Gıyasettin Mert Özdemir hakkında ise "kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi", "kişisel verilerin hukuka aykırı ele geçirilmesi", "kamu kurum ve kuruluşlarının zararına dolandırıcılık", "suç işlemek amacıyla örgüt kurma" ve "resmi belgede sahtecilik" suçlarından 180 yıldan 589 yıl 9 aya kadar hapis istendi. Diğer şüpheliler hakkında da benzer suçlardan hapis cezaları öngörülen iddianamede, ayrıca, malen sorumlu olarak belirtilen hastaneler ve hastanelerin bağlı olduğu şirketler lehine "dolandırıcılık" suçu işlenerek maddi menfaat temin edildiğinden, tüzel kişilere özgü güvenlik tedbiri uygulanması, hastanelerin ve şirketlerin kapatılıp mal varlıklarına el konulmasına karar verilmesi talep edildi.”
Söz konusu haberler incelendiğinde görülecektir ki; haberlerde ismi geçen kişi sayısı 5 civarıdır. Bütün haberleri inceleme fırsatım olmamakla birlikte ismi geçen kişilerin bazılarının ifadeleri de basında yer almakta ve ifadeler üzerinde haberler oluşturulmaktadır. Masumiyet Karinesi’nin neye göre iddianamede yer alan 47 kişinin hepsine uygulanmadığı tartışılması gereken bir hukuki problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Tarafımca iddianame ve hastane ruhsat iptallerine ilişkin belgeler incelenmediğinden haberler üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır.
Yenidoğan Çetesine yönelik soruşturma dönemi bize; Türk Hukuku'nda ceza soruşturması süreci, suçun işlenmesine dair şüphenin oluşmasından başlayarak iddianamenin kabulüne kadar devam eden hassas bir dönem olduğunu ve bu dönemin önemini göz önüne sermiştir. Bu süreçte, gerek şüphelilerin ve mağdurların haklarının korunması gerekse suçun aydınlatılması amacıyla birçok hukuki düzenleme hayata geçirilmiştir. Soruşturma sürecinin adil bir şekilde yürütülmesi, hem adaletin tecellisi hem de birey haklarının korunması açısından büyük öneme sahiptir.
Av. Selcen Bayün
TÜRK CEZA KANUNU (TCK) tam metin
CEZA MUHAKEMESİ KANUNU (CMK) tam metin
댓글